Nieuws
Perscommuniqués
Colloquium
Laatste 5 gegevensbanken
De instelling
Het Federaal Planbureau (FPB) is een onafhankelijke instelling van openbaar nut. Het maakt studies en vooruitzichten over economische, sociale en milieubeleidskwesties. Ook wordt de integratie van die beleidskwesties in een context van duurzame ontwikkeling bestudeerd.
Op 9 november 2022 heeft de Europese Commissie haar voorstel voor een hervorming van het kader voor het begrotingstoezicht van de lidstaten bekendgemaakt. Het voorgestelde nieuwe kader is gebaseerd op de schuldhoudbaarheidrisico’s. Voor België, dat in het bijzonder aan deze risico's is blootgesteld, zou het een snelle en verregaande begrotingsconsolidatie inhouden en niet minder veeleisend zijn dan de regels die voorheen van kracht waren en sinds de coronacrisis zijn opgeschort. Het voorstel is nog niet goedgekeurd en er moet nog met de lidstaten over worden onderhandeld.
Het nationaal plan voor herstel en veerkracht geeft aan hoe de Europese dotatie van 5,925 miljard euro in het kader van de gelijknamige faciliteit zal worden aangewend. Het grootste deel van het Belgische plan, nl. 88 %, is rechtstreeks bestemd voor de toename van de kapitaalvoorraad van de Belgische economie, via overheidsinvesteringen en steun voor investeringen in de privésector. Op korte termijn, op het hoogtepunt van het relance-effect van het plan, zou de toename van de economische activiteit 0,2 % bedragen in vergelijking met een scenario zonder plan. Hoewel de impuls tijdelijk is, zijn er langetermijneffecten door de toename van de kapitaalvoorraad van de overheid en de steun voor O&O-activiteiten die de rendabiliteit van de kapitaalvoorraad van de ondernemingen verbeteren en de accumulatie ervan aanmoedigen. Tegen 2040 zou het bbp nog steeds 0,1 % boven het groeitraject zonder plan liggen. Deze raming houdt geen rekening met het hervormingsluik van het plan, noch met de bredere relance-, investerings- en hervormingsplannen die door de gewesten en de federale regering zijn aangekondigd, noch met het effect van buitenlandse plannen op de Belgische economie.
In de Economische vooruitzichten van juni 2020 hebben de gezondheidscrisis in 2020 en het daaruit voortvloeiende verlies aan economische activiteit in 2020 en op middellange termijn de Belgische overheidsfinanciën aanzienlijk verslechterd. In dit rapport wordt uitgelegd hoe de institutionele organisatie van het land op het vlak van de budgettaire bevoegdheden van de verschillende overheidsniveaus, in termen van inkomsten en uitgaven, en op het vlak van de financieringsmechanismen van de gemeenschappen, de gewesten en de lokale overheden door de federale overheid, leidt tot een geringere verslechtering van de financiën van Entiteit II dan die van Entiteit I.
Het Zilverfonds dat in 2001 is opgericht als instrument om de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op lange termijn te verzekeren werd in 2016 afgeschaft. De afschaffing ervan symboliseert de overgang van een voorfinancieringsstrategie van de vergrijzingskosten, die in het begin van de jaren 2000 domi-nant was, naar een strategie die hoofdzakelijk gestoeld is op hervormingen van het socio-economische model, die opgestart is na de grote crisis en de afgelopen jaren is versterkt. Deze Planning Paper be-schrijft de economische en institutionele factoren die aan de basis liggen van deze heroriëntering van het houdbaarheidsbeleid, alsook de rol van de verschillende actoren: uiteraard de regeringen, maar ook de Hoge Raad van Financiën, de Europese autoriteiten en het Federaal Planbureau, dat de afgelopen 25 jaar analyses en ramingen op lange termijn heeft gemaakt die het gevoerde beleid hebben weerspiegeld en vormgegeven.
Deze studie presenteert een compact model waarmee op een gestileerde, maar dynamische manier kan worden nagedacht over de grote macrobudgettaire aggregaten die relevant zijn voor het vaststellen van de budgettaire trajecten die verenigbaar zijn met de eisen van het preventief luik van het Stabiliteits- en Groeipact inzake structurele vorderingensaldi. Uit de illustratieve simulaties kunnen enkele lessen worden getrokken voor het voeren van het begrotingsbeleid in een referentiekader in structurele termen. Die simulaties tonen onder meer dat – onder bepaalde voorwaarden m.b.t. de mate waarin de budgettaire aanpassingen een permanent effect hebben op de economische activiteit en dus op het potentieel bbp – wanneer geen rekening wordt gehouden met de terugverdieneffecten van de aanpassingen op het onderliggende macro-economische kader, dit nefast kan zijn voor de geloofwaardigheid van de beoogde structurele trajecten.
Met de zesde staatshervorming is een deel van de personenbelasting overgeheveld naar de gewesten. Bovendien worden in ESR2010 bepaalde fiscale uitgaven die in ESR95 gedeeltelijk verrekend werden als negatieve ontvangsten verrekend als overheidsuitgaven. Die aanpassingen rechtvaardigen een herziening van de modellering van de personenbelasting, zowel voor de korte- en middellangetermijnprojecties van het FPB als voor de impactstudies. In het nieuwe model wordt een onderscheid gemaakt tussen de ‘voorgeheven’ belasting (bedrijfsvoorheffing en voorafbetalingen) en de ‘ingekohierde’ belasting (die het verschuldigde bedrag voor de regionale en lokale opcentiemen bepaalt). Hierdoor wordt de samenhang met de macro-economie verbeterd en wordt er expliciet rekening gehouden met het ritme van de inkohieringen.
Deze studie presenteert een methode om de jaarlijkse verandering van de schuldgraad in drie componenten op te splitsen: een cyclische, een structurele en een eenmalige component. Dit maakt het mogelijk om de structurele voorwaarden voor een positief of negatief sneeuwbaleffect te identificeren. Uit de studie blijkt dat de cyclische component van de wijziging van de schuldgraad belangrijk kan zijn en, naargelang van het jaar, het structureel karakter van de endogene wijziging van de schuld gedeeltelijk kan verbergen. De methode wijkt af van de ramingsmethode van de voor conjunctuurinvloeden gecorrigeerde schuld van de Europese Commissie. In vergelijking met die laatste, wordt een cyclische component geraamd die sterker gecorreleerd is met het niveau en de variatie van de output gap. Tot slot bespreekt de studie de wenselijkheid en de mogelijkheid om in deze benadering rekening te houden met een evenwichtsniveau voor de inflatie en voor de rentevoet.
De ‘Economische vooruitzichten 2015-2020’ kondigen een groeiherstel van de Belgische economie aan. Die groei is nog relatief bescheiden (gemiddeld 1,5 % per jaar), maar zou gepaard gaan met een vrij sterke werkgelegenheidsgroei (gemiddeld bijna 34 000 jobs per jaar). Het economisch gewicht van de gezamenlijke overheid zou afnemen, o.m. in termen van werkgelegenheid, en samen met de daling van de rentelasten bijdragen tot de aanzienlijke vermindering van het overheidstekort, dat 1,1 % van het bbp zou bedragen in 2020.
Dit rapport vormt een bijdrage tot de voorbereiding van het nieuwe Stabiliteitsprogramma en van het nieuwe Nationaal Hervormingsprogramma (NHP). Het vermeldt de voornaamste resultaten van de voorlopige versie van de “Economische vooruitzichten 2015-2020” die in mei 2015 gepubliceerd zullen worden.
De staatshervorming wordt uitgewerkt op een moment dat belangrijke budgettaire consolideringsmaatregelen nodig zijn om de houdbaarheid van de Belgische overheidsfinanciën op lange termijn te herstellen. Het institutioneel akkoord van 2011 koppelt de hervorming aan een bijdrage van de gefedereerde entiteiten in de budgettaire consolidering. Een dergelijke bijdrage kan worden gemotiveerd door het feit dat de hervorming, door de budgettaire omvang van het federaal niveau te verminderen, zijn beweegruimte en vermogen om het houdbaarheidsprobleem alleen op te lossen, beperkt. De grootte van de bijdrage die nodig is om te vermijden dat die uitdaging moeilijker wordt, wordt geëvalueerd en vergeleken met de herverdeling van het overheidstekort ten gevolge van de hervorming. De analyse is gebaseerd op een scenario van ongewijzigd beleid en gaat uit van verschillende hypothesen inzake de levensduur van de hervorming. De evaluatie toont aan dat de lastenoverdracht naar de deelstaten a priori volstaat om het houdbaarheidsprobleem niet te vergroten, rekening houdend met de beperktere budgettaire omvang van het federaal niveau. De budgettaire omvang en de bevoegdheden van de deelstaten zijn toegenomen, maar de deelstaten zullen een significant deel van het herstel van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op zich moeten nemen.
Dit rapport presenteert de resultaten van de regionalisering van de nationale economische vooruitzichten van het Federaal Planbureau voor de periode 2013‐2018. Net als de vorige rapporten, is dit rapport het resultaat van een samenwerking tussen het Federaal Planbureau en de studiediensten van de drie Belgische gewesten (BISA, IWEPS en SVR). Die samenwerking die eind 2005 van start ging, heeft de ontwikkeling van het multiregionaal en multisectoraal HERMREG‐model mogelijk gemaakt, een model dat in de categorie macro‐econometrische modellen van het top‐downtype kan worden gerangschikt. HERMREG4 stemt volledig overeen met het nationale HERMES‐model van het Federaal Planbureau. Dat betekent dat de nationale middellangetermijnvooruitzichten van HERMES opgesplitst worden op het niveau van de beschouwde entiteiten op basis van endogene regionale verdeelsleutels.
Dit rapport presenteert de resultaten van de regionalisering van de nationale economische vooruitzichten van het Federaal Planbureau voor de periode 2012-2017. Net als de vorige rapporten , is dit rapport het resultaat van een samenwerking tussen het Federaal Planbureau en de studiediensten van de drie Belgische gewesten (BISA, IWEPS en SVR ). Die samenwerking die eind 2005 van start ging, heeft de ontwikkeling van het multiregionaal en multisectoraal HERMREG-model mogelijk gemaakt, een model dat in de categorie macro-econometrische modellen van het top-downtype kan worden gerangschikt. HERMREG stemt volledig overeen met het nationale HERMES-model van het Federaal Planbureau. Dat betekent dat de nationale middellangetermijnvooruitzichten van HERMES opgesplitst worden op het niveau van de beschouwde entiteiten op basis van endogene regionale verdeelsleutels.
Deze Working Paper onderzoekt de elasticiteit en de progressiviteit van de personenbelasting. Beide begrippen belichten hetzelfde onderwerp maar vanuit een verschillende invalshoek: de elasticiteit hanteert een temporele optiek, de progressiviteit een cross-sectionele optiek. De progressiviteit wordt hier geraamd op basis van de verdelingsstatistieken van de belastbare inkomens en de belastingen. Er wordt daarnaast een methode voorgesteld om de negatieve verhouding tussen de progressiviteit en de inkomensgroei te ramen. Retrospectief verklaart die verhouding mede de evolutie van de progressiviteit tijdens de voorbije decennia. Prospectief kan zij worden gebruikt om, bij ongewijzigd beleid, een evolutie van de elasticiteit te projecteren, anders dan de hypothese van constante elasticiteit die typisch is voor de korte- en middellangetermijnmodellen of de unitaire elasticiteit die typisch is voor de langetermijnmodellen. In die context wordt ook de impact van het hogere aandeel van de pensioenen in de belastbare basis op de progressiviteit in rekening gebracht. Deze Working Paper gaat eveneens in op de wijze van regionalisering van de personenbelasting die in het kader van het Institutioneel Akkoord van 2011 voor de zesde Staatshervorming werd goedgekeurd. In het bijzonder wordt aangetoond hoe de behandeling van elementen van het belastingstelsel met een forfaitaire dimensie (belastingvrije som, belastingverminderingen) en elementen met een progressieve dimensie (barema) een invloed heeft op de specifieke elasticiteit van het gewestelijk en het federaal gedeelte van de belastingen.
Dit rapport presenteert de resultaten van de regionalisering van de nationale economische vooruitzichten van het Federaal Planbureau voor de periode 2010-2016. Net als de vorige rapporten , is dit rapport het resultaat van een samenwerking tussen het Federaal Planbureau en de studiediensten van de drie Belgische gewesten (BISA, IWEPS en SVR ). Die samenwerking die eind 2005 van start ging, heeft de ontwikkeling van het multiregionaal en multisectoraal HERMREG-model mogelijk gemaakt, een model dat in de categorie macro-econometrische modellen van het top-downtype kan worden gerangschikt. HERMREG stemt volledig overeen met het nationale HERMES-model van het Federaal Planbureau. Dat betekent dat de nationale middellangetermijnvooruitzichten van HERMES opgesplitst worden op het niveau van de beschouwde entiteiten op basis van endogene regionale verdeelsleutels.
Dit rapport presenteert de resultaten van de regionalisering van de nationale economische vooruitzichten van het Federaal Planbureau voor de periode 2009-2015. Net als de vorige rapporten, is dit rapport het resultaat van een samenwerking tussen het Federaal Planbureau en de studiediensten van de drie Belgische gewesten (BISA, IWEPS en SVR). Die samenwerking die eind 2005 van start ging, heeft de ontwikkeling van het multiregionaal en multisectoraal HERMREG-model mogelijk gemaakt, een model dat in de categorie macro-econometrische modellen van het top-downtype kan worden gerangschikt. HERMREG4 stemt volledig overeen met het nationale HERMES-model van het Federaal Planbureau. Dat betekent dat de nationale middellangetermijnvooruitzichten van HERMES opgesplitst worden op het niveau van de beschouwde entiteiten op basis van endogene regionale verdeelsleutels.
Federaal Planbureau
