Nieuws
Perscommuniqués
Colloquium
Laatste 5 gegevensbanken
Tools & info
Het FPB stelt enkele handige tools ter beschikking om informatie te zoeken op de website: zoekmachine, sitemap, JEL classification en keywords. Daarnaast vindt u hier ook de rubrieken m.b.t. het gebruik van cookies, ons gebruikershandvest en de mogelijkheid om een klacht in te dienen.
Dit document geeft een niet-technische beschrijving van het PLANET- en het CASMO-model. Aan de hand van het referentiescenario voor de doorrekening van de partijprogramma’s worden de belangrijkste modelresultaten overlopen. Tot slot geven we de resultaten van enkele illustratieve beleidsscenario’s.
In dit rapport wordt met behulp van het PLANET-model de impact onderzocht van een alternatief treinaanbod op de vraag naar reizigersvervoer tegen 2040. Hiervoor worden de resultaten van verschillende alternatieve scenario’s vergeleken met het referentiescenario van de transportvooruitzichten gepubliceerd in april 2022.
Het doel van dit rapport is om de effecten op de vraag naar goederenvervoer te bestuderen van de afschaffing van de teruggave van de accijnzen voor professionele diesel, met behulp van het PLANET-model. De analyse vergelijkt de resultaten die in april 2022 werden gepubliceerd in de Transportvooruitzichten voor België met een variant gebaseerd op de afschaffing van deze regeling voor vrachtwagens vanaf 2025 (t+1 in het model).
Peri-urbanisatie is een bekend fenomeen in de westerse samenleving. Het brengt het risico met zich mee dat de vraag naar vervoer aan de rand van en naar stedelijke centra toeneemt, wat in strijd is met duurzaamheidsdoelstellingen. Deze studie werpt licht op het verband tussen peri-urbanisatie en de vraag naar vervoer. Er worden twee demografische scenario’s bekeken die zich onder en boven het referentiescenario van de Transportvooruitzichten van april 2022 bevinden. Hun effect op de vraag naar vervoer wordt geanalyseerd.
Het Federaal Planbureau publiceert, in samenwerking met de FOD Mobiliteit en Vervoer, zijn vooruitzichten voor de transportvraag in België bij ongewijzigd beleid. Deze vijfde editie bevestigt het scenario van een verzadiging van de vraag naar personenvervoer, dat in de vorige editie ook al werd geschetst. Het goederenvervoer blijft sterk groeien, aangedreven door de internationale handel. Het wegvervoer blijft dominant voor zowel personen als goederen. Deze evoluties leiden tot een daling van de gemiddelde snelheden op het wegennet, vooral rond de agglomeraties Antwerpen en Gent. De uitstoot van broeikasgassen en lokale polluenten daalt sterk in projectie door de verbetering van de milieuprestaties en de elektrificatie van het park van personenauto’s.
Het Federaal Planbureau (FPB) maakt om de drie jaar langetermijnvooruitzichten voor de transportvraag in België in samenwerking met de FOD Mobiliteit en Vervoer. De hypothesen die aan deze vooruitzichten ten grondslag liggen, worden gezamenlijk bepaald door het FPB en de FOD Mobiliteit en Vervoer. Dit rapport beschrijft in het kort de belangrijkste hypothesen en updates die zijn voorgesteld voor de ontwikkeling van de vooruitzichten voor de transportvraag die in april 2022 zijn gepubliceerd.
Het doel van dit rapport is telewerk als mogelijke oplossing voor het mobiliteitsvraagstuk vanop een zekere afstand te bekijken. Naast de hernieuwde belangstelling voor telewerk in het publieke debat en de sterke nadruk die erop gelegd wordt sinds het begin van de COVID-19-epidemie, is het hier de bedoeling om met behulp van betrouwbare bronnen en beproefde modellen het verband tussen een uitbreiding van telewerk en de vermindering van de transportvraag te objectiveren. Het PLANET-model van het Federaal Planbureau werd aangepast om in zijn langetermijnprojecties expliciet rekening te houden met de evoluties in het telewerk.
PLANET is een model dat werd ontwikkeld door het Federaal PLANbureau en dat de relatie tussen Economie en Transport modelleert. Het model heeft tot doel: een projectie van de transportvraag in België op lange termijn uit te werken, zowel voor het personen- als het goederenvervoer; de effecten van beleidsmaatregelen voor transport te simuleren; een kosten-batenanalyse van die beleidsmaatregelen voor transport op te stellen. Dit methodologisch rapport beschrijft gedetailleerd het PLANET-model en meerbepaald de versie 4.0 die werd gebruikt voor de transportvooruitzichten van januari 2019.
We vergelijken de levenscycluskost van elektrische wagens met deze van diesel- en benzine-wagens. “Kleine” elektrische wagens hebben alleen een lagere levenscycluskost voor een levensduur die hoger ligt dan de normale planningshorizon bij de aankoop van auto’s. “Middelgrote” elektrische wagens hebben een lagere levenscycluskost dan conventionele wagens indien de afstand afgelegd over hun totale levensduur lang genoeg is. Voor “grote” elektrische wagens is deze kost zelfs groter voor elke redelijke waarde van de gebruiksprofielen.
In het kader van een samenwerkingsakkoord tussen het Federaal Planbureau en de FOD Mobiliteit en Vervoer maakt het Federaal Planbureau om de drie jaar langetermijnvooruitzichten voor de transportvraag in België. Deze oefening is de vierde in de reeks en heeft tot doel een projectie bij ongewijzigd beleid uit te werken die het mogelijk maakt de algemene trends op lange termijn te onderscheiden, elementen aan te reiken waarop een transportbeleid kan steunen en de impact van transportmaatregelen te bestuderen.
In 2012 waren transportgerelateerde fiscale uitgaven in de personenbelasting goed voor ongeveer 1,9 miljard euro. Daarvan is 1,5 miljard euro toe te schrijven aan het regime voor salariswagens. Dat laatste cijfer komt neer op 4,3 % van de totale ontvangsten van de personenbelasting. Dat een dergelijke omvangrijke subsidie sterke welvaartsverliezen op de transportmarkt genereert, is in eerder werk (Laine en Van Steenbergen, 2016a) al aan bod gekomen. In deze paper bekijken we het regime van salariswagens in een bredere context. We vragen ons af wat de kost is aan de maatschappij van een extra euro inkomsten via de personenbelasting, wanneer we rekening houden met verstoringen op de verschillende markten die door deze belasting worden beïnvloed. In deze studie bekijken we de arbeidsmarkt en de transportmarkt.
Deze paper analyseert de omvang en de verkeerseffecten van bestaande pendelsubsidies in België. Met behulp van de meest recente data over de behandelingen van terugbetalingen voor werkgevers en subsidies binnen het derdebetalerssysteem van het spoor wordt het PLANET-model hiertoe aangepast. We vinden sterke verschillen in subsidiegraad naargelang van de modus waarmee gependeld wordt en het type terugbetaling. Pendelen met een eigen wagen wordt doorgaans weinig, of helemaal niet, gesubsidieerd. Pendelen met een bedrijfswagen, fiets of openbaar vervoer wordt sterk gesubsidieerd. Beleidssimulaties tonen het belang van pendelsubsidies in het sturen van de modale verdeling. Zowel de vrijstelling in de personenbelasting van de werkgeverstussenkomst en het derdebetalerssysteem sturen het verkeer licht in de richting van openbaar vervoer, terwijl ze ook bijdragen aan langere pendelafstanden.
Deze studie bestudeert hoe de huidige subsidie van bedrijfswagens voor privégebruik de mobiliteits-keuzes van de werknemer in kwestie beïnvloedt. We verduidelijken ten eerste hoe het bezit van een bedrijfswagen het aantal wagens dat een huishouden bezit beïnvloedt, naast variabelen als de waarde van een wagen en grootte van de motor. Ten tweede gaan we het effect na op het gebruik van de wagen. We onderzoeken de kans dat een wagen wordt gebruikt voor verplaatsingen voor pendelverkeer en andere motieven, net als de gemiddelde afstand van dergelijke verplaatsingen. Deze analyse gebeurt op basis van BELDAM, een rijke dataset over het mobiliteitsgedrag van de Belgen.
In het kader van een samenwerkingsakkoord tussen het Federaal Planbureau en de FOD Mobiliteit en Vervoer maakt het Federaal Planbureau om de drie jaar langetermijnvooruitzichten voor de transportvraag in België. Deze oefening is de derde in de reeks en heeft tot doel een projectie bij ongewijzigd beleid uit te werken die het mogelijk maakt de algemene trends op lange termijn te onderscheiden, elementen aan te reiken waarop een transportbeleid kan steunen en de impact van transportmaatregelen te bestuderen.
Recente transportstudies geven aan dat het autogebruik in vele ontwikkelde landen een verzadigingspunt heeft bereikt. Vooral in grootstedelijke gebieden neemt het vervoer per auto af ten gunste van trage transportmodi en openbaar vervoer. Ook stelt men een verandering vast in het verplaatsingsgedrag van jonge volwassenen, met onder meer een daling van het bezit en het gebruik van de auto. Onze analyse van het woon-werk en woon-schoolverkeer in België toont een vergelijkbare evolutie. De resultaten zijn gebaseerd op recente mobiliteitsgegevens van de Belgische Labour Force Survey (LFS, 2001-13) en de Socio-Economische Enquête van 2001.
Deze thematische analyse heeft als doel de voornaamste evoluties te tonen in de consumptieve bestedingen van de huishoudens voor vervoer in België. Daarvoor werd een beroep gedaan op verschillende gegevensbronnen: enerzijds de gegevens uit de nationale rekeningen over de consumptieve bestedingen van de gezinnen (INR, Eurostat) en anderzijds de resultaten van de Huishoudbudgetonderzoeken.
In september 2012 publiceerden het Federaal Planbureau en de FOD Mobiliteit en Vervoer een nieuwe referentieprojectie voor de langetermijnevolutie van transport in België (FPB en FOD M&V, 2012). Naast de evolutie van het personen‐ en goederenvervoer en de transportkosten, stelt de publicatie ook emissievooruitzichten op voor de broeikasgassen en de belangrijkste polluenten en berekent ze de milieukosten die eraan verbonden zijn. Voor deze berekeningen werkte het Federaal Planbureau samen met VITO in het kader van het LIMOBEL‐ en PROLIBIC‐project, beide gefinancierd door het Federaal Wetenschapsbeleid.
Deze Working Paper beschrijft de methodologie om de impact van transport op het milieu te berekenen en omvat een meer gedetailleerde analyse van de evolutie tegen 2030 van de CO2‐, NOx‐ en PM2,5‐emissies veroorzaakt door vervoer. Deze gedetailleerde studie omvat onder meer een decompositieanalyse die de verschillende verklarende factoren voor die evolutie kwantificeert.
In het kader van een samenwerkingsakkoord tussen het Federaal Planbureau en de FOD Mobiliteit en Vervoer maakt het Federaal Planbureau om de drie jaar langetermijnvooruitzichten voor de transportvraag in België. Deze oefening heeft tot doel een projectie bij ongewijzigd beleid uit te werken die het mogelijk maakt de algemene trends op lange termijn te onderscheiden, elementen aan te reiken waarop een transportbeleid kan steunen en de impact van transportmaatregelen te bestuderen.
In bijgevoegd bestand werden twee onjuistheden gecorrigeerd: de eerste in tabel 28, de tweede in tabel 30. Deze aanpassingen hebben geen enkele invloed op de algemene conclusies van de studie.
Deze paper heeft als doel het PLANET-model uit te breiden met endogene feedbackmechanismen van de transportsector naar de rest van de economie. Daartoe worden de PLANET-gegevens met betrekking tot vracht- en huishoudelijk transport voor 2003 ingevoerd in een statisch CGE-model van de Belgische economie. Gezinnen gebruiken transport voor woon-werkverkeer of ontspanning, terwijl productiesectoren vrachtvervoer gebruiken als input. Belangrijke terugkoppelingseffecten op gegeneraliseerde transportkosten door congestie worden mogelijk gemaakt. Om het model te illustreren, vergelijken we de gevolgen van een kilometerheffing op uitsluitend vrachtvervoer en een heffing die tevens betrekking heeft op het huishoudelijk transport.
Planning Paper 109 ontwikkelt de satellietrekeningen transport (SRT) voor België in 2005. Deze Paper volgt op Planning Paper 106 die in 2008 werd gepubliceerd en de SRT voor België in 1995 en 2000 beschrijft. De SRT geven een overzicht van de totale transportuitgaven voor België. De SRT vormen een aanvulling op de informatie uit het centraal kader van de nationale boekhouding voor de transportactiviteiten, die hierin slechts gedeeltelijk voorkomen. Daartoe verrekenen de SRT met name de transportuitgaven voor eigen rekening, die bijzonder belangrijk zijn in het kader van het wegvervoer. Ze geven ook een raming van de overheidsuitgaven voor de transportactiviteit (onderhoud en investeringen in infrastructuur, transportverzekeringen, subsidies, enz.). Bovendien evalueren de SRT de vervoersgebonden belastingen en retributies die overheidsontvangsten genereren. De ontwikkeling van een bijkomende SRT voor 2005 laat voor de eerste keer een analyse in de tijd van de totale transportuitgaven toe.
Deze studie beoogt de impact van twee soorten prijsbeleid in de transportsector te analyseren met behulp van het model PLANET. De soorten prijsbeleid zijn (1) een harmonisatie van de accijnzen op benzine en diesel en (2) een kilometerheffing voor vrachtwagens volgens het Europese voorstel van richtlijn voor het Eurovignet III. De bestudeerde invloeden zijn de gevolgen voor de transportactiviteit van personen en goederen, de milieu-impact en de impact op de maatschappelijke welvaart. Voor beide soorten prijsbeleid wordt de impact op de overheidsbegroting geneutraliseerd via de algemene fiscaliteit of via de fiscaliteit op arbeid.
Deze Working Paper beschrijft de methodologische veranderingen in de module « Modal and Time Choice » van het PLANET-model, als gevolg van de endogenisering van het zeevervoer over korte afstand (Short Sea Shipping) voor internationaal transport en de opsplitsing van het aggregaat Bus-Tram-Metro in drie afzonderlijke vervoerswijzen.
De module wagenstock berekent de grootte en de samenstelling van het wagenpark. Het resultaat is een volledige beschrijving van het wagenpark per jaar, voertuigtype, leeftijd en technologie van het voertuig. De module wagenstock wordt met de nodige details weergegeven om de vervoersemissies te kunnen ramen. Door de integratie van de module wagenstock in het PLANET-model, kan de impact van een wijziging in de vaste of variabele taksen op voertuigen fijner worden berekend. Vooral de impact op het milieu is van bijzonder belang.
De satellietrekeningen transport (SRT) tonen de totale transportuitgaven in België in 2000. De SRT vormen een aanvulling op de informatie uit het centraal kader van de nationale boekhouding voor de transportactiviteiten, die er slechts gedeeltelijk in voorkomen. Het transport genereert externaliteiten die niet worden verrekend in de totale uitgaven zoals gedefinieerd in de satellietrekeningen. Dit document geeft een raming van de externe kosten van transport voor de verschillende modi en geeft een gezamenlijke analyse van de externaliteiten en de voornaamste resultaten van de SRT voor het jaar 2000. Die analyse toont het belang van de uitgaven en de externe kosten van transport, met name gegenereerd door het wegtransport. De geraamde externe kosten zijn de kosten voor luchtvervuiling, klimaatverandering, ongevallen, lawaai en congestie.
Om de negatieve impact van het transport te verminderen, moeten nieuwe maatregelen worden genomen. Dit document presenteert verschillende theoretische schema's voor rekeningrijden in België en onderzoekt de impact ervan op het transport, het milieu en de maatschappelijke welvaart aan de hand van het PLANET-model. De internalisering van de externe kosten leidt tot een duidelijke verbetering van de welvaart, maar is op korte termijn moeilijk uitvoerbaar. Om de welvaart te verbeteren, moet bij een verkeersbelasting die exclusief op vrachtwagens wordt toegepast, het niveau van de belasting verschillen naargelang van het tijdstip van de verplaatsing. Door het rekeningrijden uit te breiden naar bestelwagens, kan de welvaart worden verbeterd doordat wordt vermeden dat een deel van het goederenvervoer van vrachtwagens naar bestelwagens wordt verschoven. De veralgemening van het rekeningrijden naar alle wegvoertuigen (vrachtwagens, bestelwagens en personenwagens) verbetert sterk de maatschappelijke welvaart, de verkeerscongestie en de gemiddelde snelheid op de weg. Ze leidt echter tot een zeer sterke stijging van de transportvraag voor het spoor en BTM (Bus - Tram - Metro), die moeilijk houdbaar is gelet op de bestaande infrastructuur. De algemene toepassing van het rekeningrijden voor alle wegvoertuigen gecombineerd met de afschaffing van de subsidies voor het openbaar vervoer maakt het mogelijk de potentiële beheersproblemen voor het spoorverkeer en het BTM-verkeer te vermijden.
Dit rapport schetst de historische evolutie van de vervoeremissies op basis van officieel gerapporteerde cijfers, m.n. de uitstoot van broeikasgassen (CO2, N2O en CH4) en luchtverontreinigende stoffen (NMVOC, CO, NOX, PM en SO2) op basis van officieel gerapporteerde cijfers. Uit die cijfers blijkt dat het vervoer een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van de emissies in België. Vervolgens kijkt dit rapport naar de vooruitzichten over de periode 2005-2030 van de vervoeremissies volgens het referentiescenario van het PLANET-model en die van drie andere referentiescenario's. Aan de hand van een decompositieanalyse van de evolutie van de emissies volgens de verschillende scenario's worden de belangrijkste verklarende factoren gekwantificeerd en de onderlinge verschillen verklaard. Dit rapport plaatst tot slot de emissievooruitzichten in een historisch perspectief.
Een efficiënt functionerend transportsysteem is essentieel voor de economische ontwikkeling van België. Vandaag is het duidelijk dat transport niet enkel positieve bijdragen levert tot onze welvaart, maar ook negatieve effecten veroorzaakt. De vele files en verkeersongevallen en de slechte luchtkwaliteit zijn daar getuigen van. Er worden regelmatig beleidsvoorstellen geformuleerd om die problemen aan te pakken. Dit rapport wil elementen aanreiken om het beleid te ondersteunen door een beeld te schetsen van wat de toekomst zou kunnen brengen. De oefening heeft tot doel om langetermijnvooruitzichten op te stellen. Dat betekent dat er vooral aandacht besteed wordt aan de determinanten van de langetermijntrends, en minder aan cyclische bewegingen. De tijdshorizon is 2030. Uit de oefening blijkt dat voor sommige indicatoren de evolutie niet zo negatief is als vaak verwacht wordt, maar dat voor andere indicatoren het beeld weinig rooskleurig is.
Deze studie geeft een aantal resultaten van de recent gepubliceerde Satellietrekening Vervoer (Planning Paper 106) met de bedoeling om een eerste schatting te maken van de overheidsontvangsten en -uitgaven voor 1995 en 2000 die rechtstreeks te maken hebben met de vervoersactiviteit. Aan de hand van deze schattingen wordt nagegaan in welke mate de netto overdrachten van de overheid voor de verschillende vervoersmodi kunnen worden berekend.
De satellietrekeningen voor transport (SRT) geven een overzicht van de totale transportuitgaven voor België in 2000. De SRT vormen een aanvulling op de informatie uit het centraal kader van de nationale boekhouding voor de transportactiviteiten, die hierin slechts gedeeltelijk voorkomen. Daartoe verrekenen de SRT met name de transportuitgaven voor eigen rekening, die bijzonder belangrijk zijn in het kader van het wegvervoer. Ze geven ook een raming van de overheidsuitgaven voor de transportactiviteit (onderhoud en investeringen in infrastructuur, transportverzekeringen, subsidies, enz.). Bovendien evalueren de SRT de vervoersgebonden belastingen en retributies die overheidsontvangsten genereren.
Dit rapport schetst een beeld van de langet ermijn evolutie van transport in België die men kan verwachten bij gelijkblijvend beleid. Dit referentiescenario geeft aan dat de congestie- kosten sterk zullen toenemen in de toekomst en dat aanpassingen aan het beleid noodzakelijk zijn. Vervolgens gaat de nota in op de mogelijke voor- en nadelen van een aantal beleidsopties die vaak worden voorgesteld om de transportproblemen aan te pakken. Een eerste beleidsoptie richt zich op het “internaliseren” van de externe kosten van transport door middel van een aan- gepaste prijszetting voor de verschillende vervoermiddelen. Een tweede beleidsoptie wil de “duurzame” vervoermiddelen aantrekkelijker maken door hun snelheid te verhogen. De keuze van de twee opties werd gemaakt in samenwerking met de FOD Mobiliteit en Vervoer.
Federaal Planbureau
