Economisch structuurbeleid: de Lissabonagenda [ Planning Paper 101 - 20/09/2006]

Tijdens de buitengewone Europese Raad van 23 en 24 maart 2000 heeft de Europese Unie een nieuwe strategische doelstelling goedgekeurd ter bevordering van de werkgelegenheid, de economische hervorming en de sociale samenhang als onderdeel van een kenniseconomie. Met die nieuwe strategie voor de komende tien jaar wil de Unie de meest concurrentiële en dynamische kenniseconomie ter wereld worden, die een duurzame economische groei kan teweegbrengen, met meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang.

Om dat doel te verwezenlijken is een globale strategie nodig die op drie pijlers steunt:

• de voorbereiding van de overgang naar een kenniseconomie en kennismaatschappij door een beter beleid op het gebied van de informatiemaatschappij
  en R&D, door de versnelling van het structurele hervormingsproces met het oog op het concurrentievermogen en de innovatie en door voltooiing van de interne markt;
• de modernisering van het Europese sociale model door te investeren in mensen en sociale uitsluiting te bestrijden;
• het behoud van gezonde economische vooruitzichten en gunstige groeiperspectieven door een passende macro-economische beleidsmix toe te passen.

Dit document wil de eerste pijler van de strategie analyseren : namelijk haar micro-economische dimensie. Het is de bedoeling de theoretische grondslagen van die pijler te verduidelijken, evenals de ontwikkeling van de opvattingen bij de uitvoering van dit gedeelte van de strategie en van de noodzakelijke coördinatie met de twee andere pijlers van de strategie, en de resultaten, zowel op het niveau van de Unie als geheel als op het Belgische niveau. Daartoe wordt ook de herziene strategie van Lissabon besproken die werd goedgekeurd op de Europese Raad van Brussel in maart 2005 en de actie toespitst op een partnerschap voor groei en werkgelegenheid.

Dit document was oorspronkelijk bedoeld als pedagogische ondersteuning bij een opleidingscyclus, die het Federaal Planbureau heeft opgesteld op vraag van het Opleidingsinstituut van de Federale Overheid (OFO). Maar het richt zich meer algemeen tot iedereen die de Europese strategie en de impact daarvan voor België beter wil begrijpen.

Het eerste hoofdstuk behandelt het referentiekader en de algemene strategie van Lissabon. Na een theoretische opsomming van de determinanten van de groei op lange termijn, belicht het die begrippen via een kwantificering van de groei in de Verenigde Staten en in Europa. Daarna worden de Europese en Belgische strategieën voor groei en werkgelegenheid in detail besproken. Het tweede hoofdstuk gaat over kennis en innovatie. De begrippen innovatie en het innovatiesysteem worden toegelicht en nadien wordt de rol van innovatie in de economische groei besproken. De positie van Europa en van België op het vlak van innovatie wordt geanalyseerd en ook de uitvoering van de strategie in beide entiteiten. Het investeringsklimaat is het centrale thema van het derde hoofdstuk. Op basis van het Schumpeteriaanse scheppende vernietigingsmodel (bekend onder de benaming “creative destruction”) wordt in dat hoofdstuk gewezen op het belang van de kmo’s voor Europa en België. Vervolgens wordt er nagegaan hoe de strategie van Lissabon, de herziene strategie en het Belgische nationale hervormingsprogramma de versterking van het ondernemersschap zien. Het vierde hoofdstuk, ten slotte, behandelt de hervorming van de netwerkindustrieën. Eerst wordt er gewezen op het economische belang van de netwerkindustrieën, de belangrijkste kenmerken van die activiteiten en de voornaamste verwachte impact van de hervorming. Vervolgens wordt er getoond hoe de Europese strategie in België in vijf sectoren wordt toegepast : telecommunicatie, elektriciteit, gas, de posterijen en de spoorwegen.