Downstream Offshoring and Firm-level - Employment Evidence for Belgian Manufacturing Firms [ Working Paper 16-13 - 16/12/2013]

In deze paper onderzoeken we een kanaal - tot dusver genegeerd door de literatuur - waarlangs offshoring toch een negatief effect zou kunnen hebben op de werkgelegenheid. Ons vertrekpunt is het feit dat offshoring niet alleen aanzienlijke gevolgen heeft voor de onderneming die aan offshoring doet, maar ook voor andere binnenlandse ondernemingen die deel uitmaken van dezelfde waardeketen. In geval van offshoring voeren ondernemingen namelijk niet alleen intermediaire goederen in die voordien in het thuisland intern werden geproduceerd, maar tevens intermediaire goederen die voordien werden aangekocht bij externe leveranciers in het thuisland. Dit laatste kanaal werd nog niet onderzocht als mogelijke oorzaak van werkgelegenheidsverlies, terwijl het eerste al ruimschoots aandacht gekregen heeft in de literatuur. Een omschakeling van binnenlandse naar buitenlandse leveranciers impliceert echter een negatieve vraagschok voor de voormalige binnenlandse leveranciers en kan op deze manier de binnenlandse werkgelegenheid drukken. We noemen deze vraagschok "downstream offshoring" en ontwikkelen een maatstaf die de omvang ervan meet voor een onderneming in een gegeven toeleverende bedrijfstak. Onze maatstaf houdt rekening met de relatieve omvang van de aankopen van de door de onderneming geproduceerde goederen door stroomafwaartse bedrijfstakken, alsook met de intensiteit van offshoring in deze bedrijfstakken.

We analyseren het werkgelegenheidseffect van downstream offshoring aan de hand van een representatieve steekproef van Belgische ondernemingen in de verwerkende nijverheid voor de periode 1997-2007. Daartoe introduceren we de maatstaf in het standaardmodel van de vraag naar arbeid. De resultaten geven aan dat downstream offshoring een zeer significante, negatieve impact heeft op de werkgelegenheid op bedrijfsniveau. De toename in downstream offshoring tussen 1997 en 2007 heeft geleid tot een verlies van bijna 7000 banen, wat overeenstemt met 2,4% van het aantal tewerkgestelden in de steekproef in 1997. Het negatief werkgelegenheidseffect van downstream offshoring is robuust ten aanzien van alternatieve schattingsmethoden en de resultaten zijn niet louter door faillissementen gedreven. We vinden het effect ook terug in verscheidene deelperiodes van de totale steekproefperiode. Het opsplitsen van de steekproef volgens ondernemingsgrootte wijst uit dat het effect het sterkst is voor middelgrote ondernemingen, gevolgd door kleine ondernemingen. Grote ondernemingen worden niet beïnvloed door downstream offshoring. Die bevinding is consistent met een structuur waarin een beperkt aantal grote ondernemingen omgeven wordt door een groep van kleine en middelgrote leveranciers die afhankelijk van het aankoopbeleid van grote ondernemingen.