Productiviteit en langetermijngroei

Methodes en instrumenten

Om de productiviteitsontwikkeling beter te begrijpen, is een aangepast statistisch instrument nodig op basis waarvan een sectorale analyse kan worden gemaakt van de basistrends van de economie. Het Federaal Planbureau (FPB) werkt daartoe samen met andere instellingen aan een door het zesde kaderprogramma van de Europese Unie gefinancierd project om de EUKLEMS-databank te ontwikkelen (zie ook http://www.euklems.net).

Die databank bevat de variabelen die het mogelijk maken de productiviteitsontwikkeling te onderzoeken op bedrijfstakniveau op basis van verschillende methodes voor de ontwikkeling van productiviteitsmetingen.

Het FPB blijft het Belgisch luik van die internationale databank periodiek actualiseren.

De determinanten van de productiviteit

Om de productiviteitsontwikkeling te voorspellen, moet men kennis verwerven over de factoren die haar beïnvloeden. Het FPB spitst zich binnen zijn onderzoeksopdrachten vooral toe op het beter begrijpen van de rol van de volgende determinanten:

• technologie en kapitaalaccumulatie
• innovatie en technologische vooruitgang
• ondernemerschap en marktwerking

Technologie en kapitaalaccumulatie

Het beschikbare kapitaal - zowel de kwantiteit als de kwaliteit ervan - vormt een belangrijke determinant van de arbeidsproductiviteit waarvan de evolutie bepalend is voor de groei op lange termijn. Door middel van investeringen stellen ondernemingen enerzijds meer en anderzijds kwalitatief betere uitrusting, die beantwoordt aan de nieuwste technologische ontwikkelingen, ter beschikking aan hun werknemers.

Het FPB bestudeert de impact van investeringen op de productiviteit van de Belgische ondernemingen. Bijzondere aandacht gaat hierbij naar de bijdrage van de ICT-investeringen.

Innovatie en technologische vooruitgang

De productiviteitsontwikkeling hangt nauw samen met innovatie en technologische vooruitgang. Naast de technologische vooruitgang die vervat is in het ondernemingskapitaal dankzij de investeringen, is er de technologische vooruitgang die door de onderneming zelf wordt ontwikkeld via product-, proces-, marketing- of organisatorische innovaties. Die technologische vooruitgang is belangrijk omdat die niet onderworpen is aan de wet van de afnemende meeropbrengsten en dus aan de basis zou kunnen liggen van een forse stijging van de levensstandaard op lange termijn.

Het FPB onderzoekt de determinanten van de innovatie en maakt een evaluatie van de Belgische innovatiesystemen in vergelijking met onze buurlanden.

Het FPB heeft, in het kader van een coventie met het Waals Gewest, bijgedragen tot de ontwikkeling van een databank die een internationale vergelijking van indicatoren van het Waalse innovatiesysteem mogelijk maakt. Volgens een vergelijkbare benadering en in samenwerking met de FOD Wetenschapsbeleid ontwikkelt het een databank met de voornaamste indicatoren van innovatie voor België. U kunt de databank raadplegen op de site www.innovationdata.be.

Ondernemerschap en marktwerking

De groei van de productiviteit houdt gedeeltelijk verband met het vermogen van het land om productieve activiteiten te ontwikkelen, d.w.z. ondernemingen op te richten en uit te bouwen. Op dat vlak spelen de marktstructuur en de concurrentiegraad een belangrijke rol.

Het FPB onderzoekt maatstaven om abstracte begrippen als marktstructuur en concurrentie te meten en zo te oordelen over eventuele belemmering van concurrentie. Ook onderzoekt het FPB in hoeverre de werking van de markt leidt tot onnodig hoge prijzen en/of prijsstijgingen. Waar de marktwerking faalt is regulering – of juist deregulering – aangewezen.