Een lichte terugval van de economische activiteit in de eurozone...

Sinds de zomer van 2011 wordt de ontwikkeling van de Europese conjunctuur in grote mate bepaald door het verloop van de schuldencrisis en de aanpak ervan door de Europese beleidsmakers. Het wantrouwen van de financiële markten tegenover de financiële situatie van een aantal lidstaten en de vrees voor een nieuwe bankencrisis bereikten in het najaar een hoogtepunt. De aanslepende crisis woog sterk op ondernemers- en consumentenvertrouwen. Samen met het restrictieve begrotingsbeleid van de lidstaten en de hoge olieprijzen zou dat in de eurozone leiden tot een negatieve bbp-groei in het vierde kwartaal van 2011 en het eerste kwartaal van 2012.

Sinds het begin van 2012 zijn de spanningen op de geld- en obligatiemarkten in de meeste eurolanden wat afgenomen, o.m. dankzij de bijkomende kredietverstrekking van de ECB aan de banken. Mede daardoor lijkt het Europees bbp stilaan uit te bodemen, getuige het prille herstel van een aantal vertrouwensindicatoren. In de veronderstelling dat de schuldencrisis niet heropflakkert, zou de economische activiteit in de eurozone als geheel licht aantrekken vanaf het tweede semester. Niettemin impliceert dat op jaarbasis een negatieve bbp-groei van -0,3%, wat een fors neerwaartse herziening betekent t.o.v. onze septembervooruitzichten (1,2%).

Bovenstaand scenario blijft uitermate onzeker, met hernieuwde onrust op de financiële markten als voornaamste risico. Dat zou de financieringskosten van de overheden opdrijven, de kapitaalpositie van de banken aantasten en tot algemeen vertrouwensverlies leiden. In een dergelijk scenario komt het geleidelijk herstel van de Europese economieën in het gedrang, wat zou resulteren in een groter dan voorziene terugval van de economische activiteit in 2012.

... waardoor de Belgische economie dit jaar amper groeit

De Belgische economie zette in het eerste kwartaal van 2011 nog een sterke groeiprestatie neer (0,9%), maar koelde daarna sterk af in navolging van de internationale conjunctuur. In het tweede kwartaal werd nog een bescheiden groei opgetekend (0,3%), maar de economische activiteit viel licht terug in de tweede jaarhelft. Op jaarbasis kwam de economische groei daardoor uit op 1,9%.

De kwartaalgroei van de Belgische economie zou in 2012 uiterst bescheiden blijven, dit tegen de achtergrond van een Europese conjunctuur die slechts geleidelijk herneemt en van de reeds genomen besparingsmaatregelen van de federale overheid. De economische activiteit zou zich stabiliseren in het eerste kwartaal en vervolgens een lichte, uitvoergeleide groei laten optekenen (tot 0,2% in het vierde kwartaal). Op jaarbasis blijft de economische groei in 2012 beperkt tot 0,1%.

De Belgische uitvoer nam in het eerste kwartaal van 2011 nog fors toe. Door de tegenvallende ontwikkeling van de buitenlandse afzetmarkten daalde de uitvoer in de rest van het jaar. In de loop van 2012 zou de uitvoer geleidelijk hernemen, maar door een ongunstig startpunt zou de jaargroei slechts 0,5% bedragen, t.o.v. 5% in 2011. Het saldo op de lopende rekening van de betalingsbalans wordt in 2011 en 2012 sterk aangetast door de hoge olieprijzen en de beperkte uitvoergroei. Dat resulteert in een lopend tekort van 1% van het bbp in 2012.

Het reëel beschikbaar gezinsinkomen nam in 2011 toe met 1,2%. De koopkrachtontwikkeling werd ondersteund door de toename van de werkgelegenheid en de relatief beperkte stijging van het nettobedrag aan personenbelastingen (als gevolg van een versnelde inkohiering). Het aangetaste consumentenvertrouwen deed de spaarquote oplopen tot 16,5%, waardoor de groei van de particuliere consumptie beperkt bleef tot 0,8%. De koopkracht zou in 2012 afnemen (-1%), gelet op de zwakke conjunctuur en de recente begrotingsmaatregelen. Bovendien heeft de versnelde inkohiering een sterk opwaarts effect op het nettobedrag aan personenbelastingen in 2012. De daling van de particuliere consumptie blijft beperkt (-0,1%) doordat de inkomensdaling opgevangen wordt door een terugval van de spaarquote.

De investeringen van de ondernemingen zetten nog tot midden 2011 een sterke groeiprestatie neer. Door de stevige economische groei verbeterde de rendabiliteit van de ondernemingen en lag de industriële capaciteitsbezettingsgraad in de eerste helft van 2011 boven zijn langetermijngemiddelde. Dankzij dat sterke eerste semester kwam de jaargroei van de bedrijfsinvesteringen in 2011 uit op 8,8%, ook al stokte de investeringsactiviteit in de tweede jaarhelft door de tegenvallende afzetperspectieven. In de loop van 2012 zouden de bedrijfsinvesteringen licht aantrekken in lijn met de economische activiteit, maar blijft hun jaargroei beperkt tot 0,9%.

Na een korte herstelbeweging in 2010 schroefden de gezinnen hun investeringen in woongebouwen in 2011 fors terug (-3,7%). De gunstige effecten van de tijdelijke btw-verlaging – voor projecten ingediend vóór april 2010 – doofden immers uit, de hypothecaire tarieven stegen geleidelijk en de economische onzekerheid tastte het vertrouwen van de gezinnen aan. In 2012 zorgen die factoren, samen met de ongunstige koopkrachtontwikkeling, voor een verdere terugval van de woningbouw (-3,2%).

De volumegroei van de overheidsconsumptie zou beperkt blijven tot 0,9% in 2012. De overheidsinvesteringen zouden daarentegen met bijna 12% toenemen als gevolg van de investeringen van de lokale besturen in de aanloop naar de gemeente- en provincieraadsverkiezingen van dit najaar en van de investeringen van de federale overheid.

Werkgelegenheid

In de loop van 2010 en tijdens de eerste helft van 2011 nam de binnenlandse werkgelegenheid aanzienlijk toe. Die gunstige evolutie verklaart de sterke netto-toename van de werkgelegenheid met gemiddeld 56 200 personen in 2011. Door de zwakke conjunctuur viel de jobcreatie midden vorig jaar echter stil. In de loop van dit jaar zou ze slechts licht hernemen en bijgevolg beperkt blijven tot gemiddeld 6 400 personen in 2012. Ongeveer een kwart van de netto-werkgelegenheidscreatie tijdens de jaren 2011-2012 is toe te schrijven aan een verdere toename van het aantal dienstenchequebanen.

De werkgelegenheid nam in 2011 sterker toe dan de beroepsbevolking, waardoor het aantal werklozen gemiddeld met ruim 26 000 afnam. Hun aantal zou dit jaar echter toenemen met 19 400. De geharmoniseerde Eurostat-werkloosheidsgraad stijgt daardoor van 7,2% in 2011 tot 7,5% in 2012.

De inflatie koelt in 2012 enigszins af tot gemiddeld 2,7%

De Belgische inflatie, gemeten aan de hand van de jaar-op-jaargroei van het indexcijfer van de consumptieprijzen, liep in 2011 op tot gemiddeld 3,5%. Die inflatieversnelling was grotendeels toe te schrijven aan de prijsstijgingen voor energieproducten als gevolg van de duurdere aardolie. Bovendien hadden de hogere grondstoffenprijzen met enige vertraging een opwaarts effect op de prijzen van andere goederen en diensten, waardoor ook de onderliggende inflatie aantrok.

De Brentolieprijs noteert momenteel onder zijn piekniveau van eind april 2011 en zou volgens de huidige termijnmarktnoteringen verder afbrokkelen. Bijgevolg zouden de consumptieprijzen voor energieproducten in 2012 minder sterk toenemen dan vorig jaar. Anderzijds zou de onderliggende inflatie dit jaar aantrekken tot gemiddeld 2,2% (t.o.v. 2% in 2011) en zouden enkele begrotingsmaatregelen een opwaarts effect hebben op de inflatie van 0,2 procentpunt. Al bij al zou de consumptieprijsinflatie dit jaar licht afkoelen tot gemiddeld 2,7%.

De toename van de gezondheidsindex, die niet beïnvloed wordt door het prijsverloop van benzine en diesel, zou eveneens 2,7% bedragen. De spilindex voor de overheidswedden en sociale uitkeringen (119,62) zou overschreden worden in oktober 2012.